آیت‌الله منتظری

موجودات جمادی یک خاصیت بیشتر ندارند، ولی موجودات نباتی علاوه بر آن خاصیتی که عناصرشان دارند قوایی به نام قوه غاذیه، نامیه و مولده دارند که اینها کار تغذیه، نمو و تولیدمثل گیاه را به عهده دارند. حیوان علاوه بر دارا بودن کمالات جماد، کمالات نبات را هم دارد؛ یعنی هر حیوانی قوه غاذیه، نامیه و مولده را دارد، علاوه بر این قوا قوه حس و حرکت هم دارد. انسان قوای حیوانی را دارد به علاوه قوه عاقله هم دارد، یعنی یک قوه ای که با آن کلیات را ادراک می‎کند و خوب و بد را تمیز می‎دهد. بنابراین انسان مسلما اشرف موجودات روی زمین است و کلیه کمالات جمادات، نباتات و حیوانات را به اضافه کمالات دیگر دارد، و این شعری که به حضرت امیرالمؤمنین (ع) نسبت می‎دهند اشاره به همین جامعیت انسان است؛ حضرت فرموده اند:

یعنی ای انسان تو خیال می‎کنی که جسم کوچکی هستی در صورتی که عالمی بزرگ در تو موجود است. عناصر در وجود انسان هست، مرکبات در وجود انسان هست، قوه غاذیه و نامیه و مولده ای که در نباتات هست در انسان وجود دارد، قوه حس و حرکت که در حیوانات هست در انسان هم هست، علاوه بر اینها قوه تمیز و عقل در انسان هست، پس موجود به این کوچکی (انسان) همه کمالات آنها را واجد است. حضرت از بین موجودات روی زمین آن موجودی را که اکمل است و عبارت است از انسان مطرح می‎کند.

چگونگی خلقت حضرت آدم از گل

- صفة خلق آدم (ع) -

"ثم جمع سبحانه من حزن الارض و سهلها، و عذبها و سبخها"

(سپس خداوند تبارک و تعالی از خاکهای مختلف برای خلقت انسان جمع آوری کرد.)