آیت‌الله منتظری

و کف دود بلندی بیرون آمد - بدون آتش - پس آسمان را از آن دود خلق نمود.شرح ابن میثم، ج 1، ص 138 و از تورات هم قریب به همین مضمون نقل شده: "ابتدای خلقت جوهری است که خدا آن را خلق کرد و سپس به آن جوهر با هیبت نظر کرد و اجزای آن ذوب شد و به شکل آب در آمد، سپس از آن آب بخاری همچون دود متصاعد شد که خدا از آن آسمانها را خلق کرد، و بر روی آن آب کفی ظاهر شد که از آن زمین را خلق نمود."شرح ابن میثم، ج 1، ص 138؛ ولی این مضمون در سفر پیدایش تورات یافت نشد.

همین مضمون نیز در روایتی که از حضرت علی (ع) است وجود دارد: "ثم خلق من نور محمد(ص) جوهرة و قسمها قسمین فنظر الی القسم الاول بعین الهیبة فصار ماء عذبا... ثم نظر الی باقی الجوهرة بعین الهیبة فذابت فخلق من دخانها السماوات و من زبدها الارضین"منهاج البراعة، ج 1، ص 387 خداوند از نور محمد(ص) جوهری را خلق کرد و آن را دو قسم کرد، آنگاه با هیبت به قسم اول نگاه نمود پس آب گوارا شد، سپس به نظر هیبت به باقیمانده آن جوهر نظر کرد آن جوهر ذوب شد، پس از دودش آسمانها را خلق کرد، و از کف آن زمینها را خلق نمود. شاید مقصود از نور محمد(ص) عالم مجردات و عالم عقول باشد چنانچه در روایات وارد شده که اول مخلوق خداوند عقل است.

با جمع بندی آنچه که در نهج البلاغه و حدیثی که از حضرت علی (ع) است و نیز روایتی که از امام باقر(ع) و آنچه از تورات نقل شد، معلوم می‎شود که وقتی حضرت در اینجا می‎فرماید: "آب" شاید منظور آب معمولی که مرکب از هیدروژن و اکسیژن است نباشد. زیرا هم در تعبیر تورات و هم در کلام علی (ع) و نیز در جای دیگر می‎گوید: خدا یک جوهر یا گوهری را خلق کرد و نظر هیبتی به آن کرد و آن گوهر به ماده مذاب تبدیل شد. این تقریبا قابل انطباق می‎باشد با این تئوری - البته این