آیت‌الله منتظری

خطبه 1 (درس 11)

"احال الاشیاء لاوقاتها، و لائم بین مختلفاتها، و غرز غرائزها، و ألزمها أشباحها، عالما بها قبل ابتدائها، محیطا بحدودها و انتهائها، عارفا بقرائنها و أحنائها"

مادیات و مجردات

"احال الاشیاء لاوقاتها"

(خداوند هر یک از موجودات را در وقت خود حرکت داد.)

این عبارت به چند شکل نقل شده است: "أحال"، "أجال"، "أحل" و "أجل"؛ و همه آنها هم معنی می‎دهند. "أحال" به معنی تغییر دادن است؛ و اگر "أجال" باشد از ماده "جولان" و حرکت است، یعنی خداوند موجودات را در وقت خودش جولان و حرکت داد؛ یعنی هر موجودی یک وقتی دارد؛ البته این در مورد موجودات مادی است که مسبوق به ماده و مدت هستند؛ یعنی اولا ماده باید برای وجود شئ مستعد شود و مستعد شدن ماده به حرکت است و حرکت آن با زمان هماهنگ است؛ لذا هر موجودی در یک وقتی پیدا می‎شود. ولی مجردات قبل از عالم ماده زمان ندارند، اما در مورد مجردات بعد از ماده مانند نفوس ما که مجرد شده اند این کلام صادق نیست؛ زیرا ما خود مجردی هستیم که از ماده