آیت‌الله منتظری

خدا عین علم اوست، نه این که علم یک نقشه ای وابسته به ذات حق تعالی باشد. امام صادق (ع) در آن زمان بر حسب روایتی که ذکر شد می‎فرماید: "لم یزل الله عزوجل ربنا و العلم ذاته و لا معلوم" یعنی خداوند عزوجل از ازل به عالم علم داشته است، آن وقتی که هیچ معلومی هنوز به وجود نیامده بود؛ و این نشان می‎دهد که ائمه ما(ع) مسائل عمیق فلسفی را که فلاسفه سالها بعد از ائمه (ع) زحمت کشیدند و کشف کردند در عبارات خود فرموده اند؛ در دنبال جمله سابق می‎فرماید: "و السمع ذاته و لا مسموع و البصر ذاته و لا مبصر" شنیدن عین ذات حق تعالی است، چون شنیدن خداوند مثل شنیدن ما نیست که به وسیله گوش باشد؛ در آن وقتی که هنوز این مسموعات و صداها وجود پیدا نکرده بودند خداوند از ازل می‎دانسته که این حرفی که من می‎زنم چیست، چون شنیدن خداوند از علم اوست و علم او هم عین ذاتش می‎باشد؛ و دیدن ذات او بود در وقتی که هنوز مبصرات موجود نبودند؛ نه این که علم او به وسیله نقشه ای باشد که در ذات او بوده آن گونه که امثال ارسطو و بوعلی سینا می‎گفتند: "و القدرة ذاته و لا مقدور" و قدرت عین ذات خداوند بوده در حالی که هنوز این مقدورات (چیزهایی که به قدرت خدا موجود شده) وجود پیدا نکرده بودند. "فلما احدث الاشیاء و کان المعلوم" وقتی که خداوند اشیاء را موجود کرد و معلوم حق تعالی موجود شد "وقع العلم منه علی المعلوم" آن وقت آن علم خدا منطبق بر معلوم می‎شود. علم از ازل هست و عین ذاتش است، اما وقتی اشیاء موجود شدند علم خدا بر آنها منطبق می‎شود. "و السمع علی المسموع و البصر علی المبصر و القدرة علی المقدور" و سمع خدا بر مسموع و بصر خدا بر مبصر و قدرت خدا بر مقدور منطبق می‎شوند.

صفات کمالی خداوند همچون ذات حق تعالی غیرمتناهی است

چرا صفات کمالیه غیرمتناهی است ؟ گفتیم که در مقام تصور ما سه چیز داریم: