آیت‌الله منتظری

تعبیری که فلاسفه دارند این است که می‎گویند: "صفحات الاعیان عندالله کصفحات الاذهان عندنا"این عبارت ظاهرا از شیخ الاشراق است. به حاشیه منظومه، ص 166؛ و اسفار، ج 6، ص 250 مراجعه شود. تمام صفحه های عالم وجود نسبت به حق تعالی مثل صفحه ذهن است نسبت به ذهن شما. صفحه ذهن یعنی تصور ذهن شما، تا توجه شما هست آن هم هست، اگر توجه شما از آن برگردد آنچه را که تصور کرده بودید از بین می‎رود. اگر توجه خدا نباشد چیزی وجود ندارد، و اگر نازی کند در هم فرو ریزند قالبها، پس تمام این عالم توجه و جلوه حق اند. تا توجه خدا هست عالم نیز هست، و اگر توجه خدا نباشد عالم هم نخواهد بود؛ معلول و علت این گونه هستند.

پس این معیتی که حضرت در اینجا می‎فرماید مثل معیت دو جسم نیست، مثل معیت حال و محل نیست، بلکه معیت علت با معلول است (آن هم علت و معلول حقیقی) که به اصطلاح می‎گویند معیت قیوم با متقوم (علت با معلول) که مثالش را گفتیم، مثل معیتی است که جان شما نسبت به تصوراتتان دارد.

خداوند با همه چیز هست، آیه قرآن هم می‎گوید: (و هو معکم أین ما کنتم)سوره حدید، آیه 4 خدا با شماست، هر جا که باشید.

خداوند در آیه شریفه دیگر می‎فرماید: (ما یکون من نجوی ثلاثة الا هو رابعهم و لا خمسة الا هو سادسهم و لا أدنی من ذلک و لا أکثر الا هو معهم)سوره مجادله، آیه 7 هیچ سه نفری نجوا نمی کنند، یعنی با هم در گوشی صحبت نمی کنند، مگر این که چهارمی آنها خداست؛ هیچ پنج نفری نیز با هم در گوشی صحبت نمی کنند، مگر این که ششمی آنها خداست؛ کمتر از این و زیادتر از این نیز (کمتر از سه نفر و زیادتر از پنج نفر)