آیت‌الله منتظری

ملائکة الله هم همین طور باشند - اینها دیگر وجودشان احتیاجی به شرایط مادی ندارد، چرا که آنها فیض خدا هستند و در عین حال که فیض خدا هستند بسا همیشه وجود داشته اند.

به مثالی که می‎زنم توجه کنید: شما نوری را که اینجا می‎بینید متعلق به چراغ است و باید قبول داشته باشید که این نور پرتو چراغ و در واقع معلول آن می‎باشد، یا مثلا نور خورشید پرتو خورشید است یعنی معلول خورشید است، لذا هر کسی می‎بیند می‎گوید: نور پرتو خورشید است، حالا آیا در این که نور پرتو خورشید باشد باید یک فاصله زمانی هم باشد؟ البته گذشته از این که می‎گویند: هشت دقیقه و بیست ثانیه طول می‎کشد تا نور خورشید به ما برسد، با قطع نظر از این جهت، آیا باید خورشید یک مدتی باشد و نور نداشته باشد و بعد نور پیدا شود تا بگوییم نور معلول خورشید است ؟ این طور نیست، بلکه خورشید اگر از یک میلیون سال پیش وجود پیدا کرده باشد نورش هم از یک میلیون سال پیش با آن بوده، اگر خورشید از ده میلیون سال پیش موجود شده نورش هم از ده میلیون سال پیش با آن بوده، و اگر فرض کردیم که خورشید از ازل بوده نور آن نیز از ازل با آن بوده است، بنابراین می‎توانیم چنین نتیجه بگیریم که نور خورشید پرتو و معلول خورشید است، منتها فرقی که هست این است که نور دادن خورشید با علم و اراده نیست و مجبور به نور دادن است، اما خدای تبارک و تعالی این چنین نیست، بلکه با علم و اراده خودش موجودات را به وجود می‎آورد و این بدین معنا نیست که خدای تعالی مدتی مخلوق نداشته و چیزی را ایجاد نکرده باشد، به اصطلاح دست روی دست گذاشته مخلوقی را خلق نکرده باشد، و بعدا با یک تصمیم ناگهانی به فکر آفرینش افتاده باشد.

لذا لازمه مخلوق بودن این نیست که یک زمانی نباشد و بعد موجود بشود، ممکن است یک چیزی معلول خدا و جلوه خدا و پرتو خدا بوده باشد، از ازل هم