آیت‌الله منتظری

لذا به اینها کائنات می‎گویند و اصطلاح "کون" بر اینها اطلاق می‎شود.

"اختراع" به چیزهایی می‎گویند که ماده دارند ولی مدت ندارند مثل افلاک .بنابر تحقیق مرحوم ملاصدرا که زمان را مقدار حرکت ماده و ناشی از آن می‎داند و حضرت استاد هم در درسهای گذشته آن را تأیید نمودند، تصور این که موجودی ماده داشته باشد بدون مدت یعنی زمان، بسیار مشکل است؛ زیرا ماده و حرکت و زمان هر سه با هم متلازمند. می‎گفتند: افلاک قدیمی می‎باشند پس مسبوق به عدم و زمان نیستند، بلکه دارای ماده می‎باشند، لذا به آنها مخترعات می‎گفتند.

"ابداع" به چیزهایی می‎گویند که نه ماده دارند و نه مدت، پس مجردات یعنی عقولی را که قائل بودند خدا اول آن عقول را خلق کرده، این عقول مجرد را مبدعات می‎گفتند، و ایجاد خدا نسبت به آنها را ابداع می‎گفتند؛ در حقیقت به نظر فلاسفه موجودات بر سه قسم اند:

1- کائنات، آنهایی که دارای ماده و مدت هستند (هر دو).

2- مخترعات، آنهایی که تنها دارای ماده هستند و مدت ندارند.

3- مبدعات، آنهایی که نه ماده دارند نه مدت.

پس اگر روی اصطلاح باشد نمی شود خدا را کائن گفت، برای این که خدا نه ماده دارد و نه مدت، خدا مجرد کامل است. بنابراین حضرت که در اینجا "کائن" می‎گویند روی اصطلاح فلسفی نیست، بلکه این "کائن" به حسب لغت عرب است، و در لغت عرب "کون" به معنی بودن است، منتها چون در "کان" حدوث و زمان وجود دارد، حضرت حدوث آن را برداشت و فرمود: کائن و موجود است اما حدوث ندارد و قدیم است.

"موجود لا عن عدم"

(خداوند موجود است اما نه این که مسبوق به عدم باشد.)