فی الارض اله)سوره زخرف، آیه 84 خدا هم در آسمان خداست و هم در زمین. یا آیه شریفه: (الله نور السماوات و الارض)سوره نور، آیه 35. پس خدای تبارک و تعالی به همه عالم احاطه دارد.
مثل خدا مثل جان ماست؛ جان ما با این که دیدنی نیست ولی در تمام اعضاء و جوارح از چشم و گوش و دست و پا و مغز و... وجود دارد. و اگر جان از اعضاء و جوارح خارج شود آنها حرکت ندارند؛ جان موجود مجردی است که محیط به همه بدن انسان است، مثل خدای تبارک و تعالی - بلاتشبیه - نسبت به نظام عالم مثل جان ماست نسبت به نظام بدن ما، او در حقیقت جان آسمان و زمین است و محیط به آسمان و زمین میباشد.
پس خلاصه فرمایش حضرت در اینجا این شد که خدا یک موجودی است واحد و صفات زائد بر ذات ندارد، حد ندارد، ترکیب و جزء هم ندارد، در جای مخصوصی هم نیست. حدیثی از پیغمبراکرم (ص) راجع به خدا نقل میکنند که فرمود: "انه فوق کل شئ و تحت کل شئ و قد ملا کل شئ عظمته" خدا بالاتر از هر موجودی است، زیر هر موجودی است (یعنی بر آن احاطه دارد) و عظمت خدا هر موجودی را پر کرده است. "فلم یخل منه ارض و لا سماء و لا بر و لا بحر و لا هواء" نه زمین، نه آسمان، نه خشکی، نه دریا و نه هوا از خدا خالی نیست. البته نمی خواهد بگوید خدا مکان دارد و مکانش آنجاست، بلکه میخواهد بگوید هیچ جایی نیست که تحت سیطره خدا نباشد، که این همان احاطه حق است. آیه شریفه میفرماید: (و الله من ورائهم محیط)سوره بروج، آیه 20 خدا از بالای همه بر آنها احاطه دارد.
.jpg)
