آیت‌الله منتظری

خطبه 1 (درس 8)

"و کمال توحیده الاخلاص له، و کمال الاخلاص له نفی الصفات عنه، لشهادة کل صفة أنها غیر الموصوف، و شهادة کل موصوف أنه غیر الصفة ؛ فمن وصف الله سبحانه فقد قرنه، و من قرنه فقد ثناه، و من ثناه فقد جزأه، و من جزأه فقد جهله، و من جهله فقد أشار الیه، و من أشار الیه فقد حده، و من حده فقد عده، و من قال "فیم ؟" فقد ضمنه، و من قال "علام ؟" فقد أخلی منه"

سخن در این بود که حضرت فرمودند: "و کمال التصدیق به توحیده" تصدیق کامل خداوند به این است که خداوند را همان طوری که هست بیابیم. مطابق حدیثی که از توحید صدوق نقل شد - به نقل از حضرت علی (ع) - توحید خداوند به دو معناست: یکی این که خداوند حقیقتی است که ثانی ندارد؛ برای این که خداوند حقیقت هستی است و حقیقت هستی که نیستی در ذاتش راه نداشته باشد غیرمتناهی است و در غیرمتناهی "دو" فرض نمی شود. معنای دیگر توحید این است که ذات خداوند بسیط است؛ یعنی هستی است و نیستی در ذاتش راه ندارد، جزء ندارد و مرکب از اجزاء نیست. به اصطلاح معنای اول را "واحد" و معنای دوم را "احد" می‎گویند.