آیت‌الله منتظری

خطبه 1 (درس 6)

موضوع بحث ما درسهایی از نهج البلاغه بود؛ در خطبه اول حضرت امیر(ع) مسائل عمیق فلسفی را مطرح فرموده اند و ما ناچاریم به اندازه فهم خودمان و با زبان ساده آنها را عنوان کنیم.

تا اینجا رسیدیم که:

"و کمال معرفته التصدیق به"

(و شناختن کامل خدا تصدیق و گرویدن به اوست.)

کمال شناخت خداوند آن است که انسان خداوند را بیابد و تصدیق به وجود او کند و در درون ذاتش خداوند را با همه خصوصیاتش ببیند. گاهی ما می‎گوییم فلان چیز را می‎دانیم نه این که می‎شناسیم، شناخت در جایی مطرح می‎شود که انسان با یک چیز با تمام مشخصاتش سر و کار داشته باشد و تمام خصوصیاتش را به دست آورده باشد.

گفتیم: برای اثبات خدا راههای مختلفی وجود دارد، متکلمین از راه حدوث عالم اثبات وجود خدا می‎کردند، و فلاسفه طبیعی از راه حرکت عالم مثل آن پیرزنی که داستانش را شنیدید، فلاسفه الهی از راه امکان و تقسیم مفهوم اثبات وجود خدا می‎کردند، بدین صورت که می‎گفتند مفهوم یعنی صورت ذهنی به حسب قسمت عقلی یا