آیت‌الله منتظری

پیامبران و... و علاوه بر شناخت اعتقاد داشتن به آنها؛ یعنی شما معتقد شوید به این که دوزخ و بهشتی وجود دارد، پیامبر و امامی هست و... و این را خدا به عنوان وظیفه برای ما معین کرده است؛ زیرا قوه شناخت در ما قرار داده است و ما نمی توانیم بی تفاوت بمانیم و تحقیق نکنیم. و این وظیفه مرحله کامل انسان یعنی مرحله عقل و فکر و ادراک است.

2- قسمت دوم دین، اخلاق است که برای کنترل مرحله دوم وجودی انسان یعنی غرایز و امیال و شهواتی است که دارد. در علم اخلاق می‎خوانید که آدم نباید شهوت پرست باشد بلکه باید عفیف باشد، شجاع باشد و ترسو نباشد، عاطفه و محبت داشته باشد و قساوت قلب نداشته باشد، و از این قبیل مسائل نظیر حکمت، رحمت و...

3- قسمت سوم دین، فروع دین است که مربوط به اعضاء و جوارح انسان است، مثلا احکام خوردن و این که چه چیزهایی حلال و چه چیزهایی حرام است، نگاه کردن به زن نامحرم حرام است، گوش دادن به موسیقی لهوی حرام است، و نیز راجع به عبادات و حقوق و نکاح و طلاق و سیاسات و معاملات و... صحبت می‎کند.

پس در حقیقت دین عبارت از وظایف اعضاء است و چون اعضای انسان منحصر به اعضای مادی نیست بلکه همان طور که گفته شد انسان دارای سه مرحله وجود است، دین هم به سه مرحله تقسیم می‎شود. و از طرفی گفتیم که دین معانی دیگری چون انقیاد و جزا و غیره دارد، حالا چون در دستوراتی که خدا مقرر می‎کند عبادت و انقیاد برای خدا هست به این اعتبار این دستورات را دین نام گذاشتند.

تطابق تکوین و تشریع

دین کامل دینی است که تمام شئون وجودی انسان را در بر گیرد؛ مثل دین