آیت‌الله منتظری

چطور این کوهها جلوی جنبش زمین را می‎گیرند وجوهی ذکر کرده اند که باید بررسی شود؛ یک وجهی را فخر رازی گفته بدین صورت که: وقتی یک کشتی روی آب است و لرزش دارد اگر در داخل آن بار بگذارند سنگین می‎شود و از حرکتش کاسته می‎شود، زمین هم این طور است؛ و نیز وجه دیگری گفته که: می‎دانید زمین کروی است، ما اگر کره ای داشته باشیم که دندانه دندانه نباشد و صاف باشد وقتی آن را روی زمین بگذاریم با اندک نیرویی حرکت می‎کند، اما اگر دندانه دار باشد این دندانه ها مثل تکیه گاهی برای آن کره است و این کره کمتر جنبش پیدا می‎کند؛ کوهها هم در زمین به منزله دندانه های زمین هستند و قوه جاذبه زمین این دندانه ها را به دور خود جذب می‎کند. بعضی دیگر گفته اند: این کوهها از زیر زمین با هم متصل هستند و مثل استخوان بندی زمین می‎باشند، و این سبب می‎شود که اضطراب زمین کمتر باشد، گروهی هم گفته اند که کوهها باعث می‎شوند زلزله کمتر باشد.تفسیر کبیر، ج 20، ص 8؛ و شرح ابن میثم، ج 1، ص 118

احتمال دیگری هم ذکر شده و گفته اند: شاید هم بدین جهت باشد که چون زمین یک ماده مذاب بوده و رویش پوسته بسته، این پوسته و لایه های مذابی که به هم منجمد شده اگر کوه در وسطش نباشد ریزشش آسانتر است، اما اگر از زیر با هم استخوان بندی شده باشد، یعنی کوه داشته باشد ریزش آن کمتر می‎شود و قهرا کمتر زلزله می‎شود.

بنابراین مراد از "میدان" طبق این احتمال که بهترین احتمالات است زلزله است، از این جهت هرجا که کوهها کمتر باشند زلزله هم بیشتر می‎شود و برای سکونت مناسب نیست. و ممکن است به خاطر جهات دیگری باشد که ما اطلاع نداریم.