آیت‌الله منتظری

خطبه 1 (درس 3)

"فطر الخلائق بقدرته، و نشر الریاح برحمته، و وتد بالصخور میدان ارضه"

تعریف اشیاء به "حد" و "رسم"

موضوع بحث ما درسهایی از نهج البلاغه بود و خطبه اول را شروع کردیم؛ این خطبه پر است از مسائل فلسفی و اعتقادی، و احتیاج به دقت نظر دارد. جمله ای را که هفته گذشته گفتیم ناچاریم تکرار کنیم:

"الذی لیس لصفته حد محدود، و لا نعت موجود، و لا وقت معدود، و لا اجل ممدود"

(خداوندی که صفت او حد و حدود معینی ندارد، و صفتی هم که قابل تغییر و تحول است ندارد، وقتی هم که قابل شمارش باشد ندارد، اجلی هم که معین شده باشد ندارد.)

ظاهر جمله این است که حضرت می‎فرماید: صفت خدا حد محدود ندارد و مربوط به ذات نیست؛ ولی ابن ابی الحدید که یکی از شارحان نهج البلاغه است و معتزلی مذهب و اهل سنت و جماعت است در این مورد گفته: "الذی لیس لصفته حد محدود" یعنی ذات خدا و کنه او حد محدودی ندارد.شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص 60 کلمه صفت را در