آیت‌الله منتظری

معنایی به وضوح باطل است؛ زیرا لازمه آن این است که گفته شود: عقل فقط می‎تواند به لزوم انجام شکر منعم مثلا حکم کند، ولی راه و روش درست انجام این تکلیف را نمی داند و لذا محتاج به پیامبران است تا با آوردن تکالیف شرعی روش درست آن را نشان دهند. این توجیه صبغه عقلی و پیشینی ندارد. عقل انسان برای انجام هر تکلیف عقلی روش آن را هم حداقل فی الجمله کشف می‎کند.

به عنوان مثال، "لزوم شکر منعم" تکلیفی عقلی یا اخلاقی است که هرکس می‎فهمد با شکر زبانی و قلبی و استفاده درست از نعمتهای الهی، حداقل مرتبه ای از وظیفه شکرگزاری را انجام داده است؛ و اگر خداوند مرتبه ای بالاتر را بخواهد که عقل انسان نمی تواند آن را کشف کند، این مطلب را با ارسال پیامبران به گوش انسان ها می‎رساند... در هرحال، برای اثبات ضرورت بعثت پیامبران، ابتدا باید ثابت کرد که عقل نمی تواند روش صحیح انجام تکالیف عقلی را کشف کند، و یا این که آنچه عقل می‎فهمد کافی نیست؛ اما آیا اثبات چنین مطلبی با روش عقلی و پیشینی امکان پذیر است ؟ چگونه ؟."

تکالیف عقلی

در پاسخ، به دو نکته اشاره می‎شود:

نکته اول: تکالیف عقلی منحصر به "لزوم شکر منعم" نیست، بلکه از جمله تکالیف عقلی - چنان که سابقا به آن اشاره شد - این است که