آیت‌الله منتظری

غرض خداوند از خلقت

اکنون می‎توان پرسید غرض خداوند از خلقت انسان چیست ؟

می‎گوییم: هیچ غرض و غایتی جز ذات حق تعالی نمی تواند و ممکن نیست غرض و غایت نهایی خداوند در خلقت عالم و از جمله انسان باشد؛ چون هر غرض و غایتی سوای ذات کامل الهی سزاوار او نیست و مستلزم وجود نقص در ذات خداوند است و پیشتر پذیرفتیم که خداوند ناقص نیست، وگرنه خدا نیست. خدا همان گونه که مبدأ المبادی است، غایة الغایات نیز می‎باشد و حدیث قدسی: "یابن آدم خلقت الاشیاء لاجلک و خلقتک لاجلی" اشاره به همین حقیقت است. معنای خلقت بنی آدم برای خداوند که در این حدیث آمده همان رسیدن انسان است به کمال مطلق که خداوند می‎باشد و "غایة الغایات" بودن خداوند نیز به همین معنا است.الجواهر السنیة، ص 360، چاپ مکتبه مفید، قم، شیخ حر عاملی.

بنابراین نظر نویسنده که در نقد دلیل حکمت می‎گوید: "اما این هدف می‎تواند مصادیق بی شماری داشته باشد و نمی توان با دلیل عقلی و پیشینی هدف (یا غرض) خداوند از آفرینش موجودی خاص (مثلا انسان) را کشف کرد" خالی از دقت است. همچنین است آنچه در نقد "قاعده لطف" نوشته است:

"[در برهان لطف ] از یک پیش فرض اثبات نشده استفاده شده است و آن این که گویی غرض خداوند از آفرینش انسان از پیش و به روش عقلی به