صفحه ۴۵

امکان داشت فرستادند، و آنچه مقدور ایشان نبود موجب نقض دلیل حکمت نمی شد.

ثالثا: معجزاتی که در زمان سابق توسط پیامبران اولوالعزم و دارای شریعت همچون نوح، ابراهیم، موسی و عیسی: یا غیر اینان آورده می‎شد، چنان نبود که تمام مردم آن زمان - حتی مردم نقاط دور - آن را مشاهده کنند؛ زیرا امکان آن نبود. بلی مردم نقاط نزدیک و مجاور پیامبر، پس از مشاهده معجزه ایمان می‎آوردند و سپس خبر آن زبان به زبان به تدریج به گوش دیگران - که از دیدن معجزه محروم بودند - می‎رسید و در اثر اعتمادی که معمولا مردم به یکدیگر داشتند قبول کرده و ایمان می‎آوردند.

در زمان ما نیز که وسایل ارتباط جمعی در اختیار همگان است، اگر حادثه عجیبی در گوشه ای از دنیا رخ دهد مردمی که در نقاط دوردست هستند و امکان مشاهده آن حادثه برایشان فراهم نیست، در اثر اعتماد به رسانه ها قبول می‎کنند و از کم و کیف آن حادثه مطلع می‎شوند و روی آن قضاوتها و تحلیلهایی می‎کنند؛ حتی اگر از آن حادثه تصویری را هم مشاهده نکرده باشند. همین وضعیت در ادوار گذشته وجود داشت؛ منتهی در اثر فقدان وسایل ارتباط جمعی، مردم سایر مناطق دیرتر از یک حادثه مهم مطلع می‎شدند.

رابعا: پیدا شدن اعتماد که مقدمه ایمان آوردن مردم است منحصرا ناشی از دیدن معجزه توسط پیامبر نیست تا گفته شود: اگر مردم نقاط

ناوبری کتاب