آیت‌الله منتظری

در پاسخ این شبهه می‎گوییم:

مبنای این شبهه این است که عقل آدمی قادر بر درک تمام خوبیها و بدیها و تمام موارد عدل و ظلم می‎باشد؛ در صورتی که اثبات این ادعا کاری است کارستان؛ زیرا بدیهی است که مراد از عقل، همان عقل عملی است که مدرکات آن، خوبیها و بدیها و بایدها و نبایدها می‎باشد.

و نسبت به اصل موضوع یعنی امکان درک خوبیها و بدیها توسط عقل عملی نزاع و اختلاف قدیمی بین متکلمین وجود دارد. گروهی که به اشاعره معروفند می‎گویند: اصولا عقل قادر بر درک حسن و قبح چیزها و کارها نمی باشد؛ بلکه هر آنچه را دین و شارع خوب و حسن شمرده اند، خوب می‎داند و هر آنچه را بد و قبیح شمرده اند بد و قبیح می‎داند.

در مقابل این گروه، گروه دیگری هستند که به عدلیه معروفند و می‎گویند: عقل بشر اجمالا می‎تواند حسن و قبح کارها را درک نماید. معتزله و شیعه جزو این گروه هستند. هرچند درباره معنای خوبی و بدی نیز اختلاف عمیقی بین این گروه وجود دارد که از موضوع این نوشتار خارج است. اما اجمالا برای حسن سه معنا ذکر کرده اند:

1 - آنچه ملایم طبع است.

2 - آنچه صفت کمال است.

3 - آنچه متعلق مدح است.ر.ک : کشاف اصطلاحات الفنون، ج 1، ص 666 به بعد.