آیت‌الله منتظری

"در مقدمه دوم دلیل حکمت، سخن از "سعادت و شقاوت دنیا و آخرت" آمده است. پیش فرض این مقدمه، توانایی عقل در اثبات معاد است."

سپس نامبرده سه مطلب را مورد تردید قرار می‎دهد:

"الف - این پیش فرض مورد تردید بسیاری از فیلسوفان و متکلمان (خصوصا در عصر حاضر) قرار گرفته و قضاوت قاطع در مورد آن مستلزم نگاهی نقادانه و موشکافانه به این ادله و بررسی نقدهای مخالفان و دفاعیات موافقان است."

در پاسخ "الف" باید گفت:

اولا - استدلال برای ضرورت نبوت به دلیل حکمت خداوند، پس از این است که وجود خداوند و صفات کمالیه او و از آن جمله عدالت و حکمت او با دلیل عقلی ثابت شده است. و معاد - یعنی وجود عالمی دیگر برای مجازاتها و پاداشها - نیز از راه عدالت و حکمت خداوند ثابت می‎شود. پس بحث نبوت قهرا پس از ثبوت مبدأ و معاد می‎باشد.

و ثانیا - معاد به طریق عقلی، غیر از طریق عدالت و حکمت خداوند، به اثبات رسیده است؛ از جمله از راه تجرد نفس و درنتیجه بقای همیشگی آن؛ به ضمیمه این که حقیقت هر نفسی به اعتقادات و ملکات اوست که صالح یا طالح با نفس باقی بلکه عین نفس هستند.