صفحه ۳۷۰

اولا: تفاوت جوابهای امامان به خاطر تفاوت سؤال کنندگان از نظر فهم و عقل بوده است؛ پیامبر(ص) نیز با افرادی که از نظر فهم و قابلیت ادراک مطالب متفاوت بودند متفاوت صحبت می‎نمود. و در همین رابطه فرمود:

"انا معاشر الانبیاء نکلم الناس علی قدر عقولهم"المحاسن، برقی، ج 1، ص 195. ما جماعت پیامبران با مردم به مقدار عقل و فهم آنان صحبت می‎کنیم.

ثانیا: امامان شیعه اکثرا در شرایط عادی نبودند و عوامل تقیه و توریه برایشان وجود داشت.

ثالثا: چه بسا اختلاف جوابها در اثر عدم درک صحیح و کامل راویان از جواب امام می‎باشد، نه اینکه واقعا جواب امام متفاوت باشد.

رابعا: چه بسا اختلافهایی که در بعضی موارد دیده می‎شود به خاطر روایات مجعولی است که مخالفین وارد روایات نموده اند.

موضوع چهارم - تشکیک بعضی از اصحاب نسبت به علم ائمه (ع):

نویسنده جزوه در رابطه با انکار مراتب علمی ائمه (ع) به نسبت هایی که در کتابهای رجالی به زراره و ابوبصیر داده شده استناد نموده و گفته است:

"حتی بزرگان شیعه و اکابرشان در علم جعفر بن باقر تردید نموده اند... زراره درباره جعفر و پدرش می‎گوید: خدا پدر جعفر را بیامرزد در دلم راجع به او چیزی هست... درباره سخنان رجال بصیرت ندارد... ابوبصیر گفته است: به گمان من حکم و در روایتی علم صاحب ما - اشاره به موسی الکاظم می‎باشد - هنوز کامل نیست".

ناوبری کتاب