صفحه ۳۷

عبدالعزیز است، و حال آنکه در بسیاری از روایات تعبیر "لایزال" و یا "متوالیا" آمده که در پیوسته بودن رشته خلافت پیامبر و عدم انقطاع آن ظهور دارد، و حتی در کتاب مسند احمد و المعجم الکبیرمسند احمد حنبل، ج 5، ص 86؛ و المعجم الکبیر، ج 2، ص 215. به "لن یزال" تعبیر شده که وضوح دلالتش بر پیوسته بودن خلافت بیشتر است.

علاوه بر آن، مطابق عموم و یا اطلاق روایت: "هر کس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلی مرده است""من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة الجاهلیة". مضمون این روایت، از طریق اهل سنت نیز در حد تواتر نقل شده است؛ از جمله در کتب ذیل: المعجم الکبیر، ج 19، ص 388؛ حلیة الاولیاء، ابی نعیم، ج 3، ص 224؛ مجمع الزوائد، ابی بکر هیثمی، ج 5، ص 218؛ کنز العمال، ج 1، ص 103؛ مسند احمد حنبل، ج 4، ص 96؛ شرح المقاصد، تفتازانی، ج 5، ص 239، و بسیاری از کتب دیگر). در هر زمان امامی صالح وجود دارد که شناختن او لازم می‎باشد؛ برخلاف توهم فوق که لازمه اش خالی بودن بعضی زمانها از امام و خلیفه شایسته و صالح می‎باشد.

تطبیق خلفا بر ائمه (ع) از دیدگاه فاضل قندوزی

درباره مقصود پیامبر(ص) از "خلفای دوازده گانه" در روایات منقول از آن حضرت، فاضل قندوزی - که از بزرگان علمای اهل سنت است - چنین می‎گوید:

"بعضی از محققین گفته اند: احادیث دال بر تعداد خلفای پیامبر(ص) از طرق زیادی نقل شده و مشهور و معروف می‎باشد؛ و از قرائن زمانی و مکانی معلوم می‎شود که مراد

ناوبری کتاب