صفحه ۳۱

فرموده است: "همانا من دو چیز گرانبها و ارزشمند را بین شما برجا می‎گذارم: کتاب خدا و عترتم - سنت خودم - چیزی که اگر به آنها چنگ زنید هرگز گمراه نخواهید شد"."انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی (سنتی) ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا أبدا".

در اکثر کتابهایی که این حدیث نقل شده است کلمه "عترتی" وجود دارد، و بر فرض اینکه "سنتی" نقل شده باشد دلالت بر عدم انحصار حجیت به قرآن دارد.

این روایت در کتب صحاح و سنن و مسانید اهل سنت با عبارات مختلف مطرح شده که تفاوتی در دلالت بر معنای مورد نظر ندارد؛ و راویان آن از طریق اهل سنت آن قدر زیادند که مرحوم علامه سید حامد حسین هندی آنها را در دو جلد کتاب بزرگ به نام "عبقات الانوار" جمع آوری کرده است. در میان روایات اسلامی شاید روایتی تا این حد به صورت متواتر نقل نشده باشد. این روایت را پیامبراکرم (ص) در مواقف حساسی همچون روز عرفه در حجة الوداع، هجدهم ذی الحجة در غدیر خم، بر منبر خود در مسجد مدینه، و در نهایت در حجره مبارک خویش در هنگام ارتحال ایراد فرموده است.به "دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة"، ج 1، ص 58 مراجعه شود. در این رابطه ابن حجر در کتاب خود به نام "الصواعق المحرقة" (ص 149 و 150) حدیث "ثقلین" را با متجاوز از بیست طریق نقل نموده و سپس گفته است: "در بعضی از طرق آمده است پیامبر(ص) این حدیث را در روز عرفه در حجة الوداع ایراد فرموده، و در بعضی آمده در غدیر خم ایراد فرموده است، و در بعضی طرق آمده است که در مدینه در حجره شریف هنگامی که بیمار بودند و حجره پر از اصحاب بود ایراد فرموده است، و در بعضی طرق آمده است هنگام بازگشت از طائف بر منبر خود در مسجد مدینه بیان فرموده است". سپس می‎گوید: "منافاتی در این چندگونگی نقل حدیث وجود ندارد؛ زیرا مانعی ندارد که بگوییم پیامبر(ص) مکررا در تمام مواقف ذکر شده و جاهای دیگر حدیث فوق را به خاطر اهمیت دادن به قرآن شریف و عترت خود ایراد فرموده است". مرحوم علامه سید شرف الدین رحمه الله در حاشیه کتاب خود پس از نقل کلام ابن حجر می‎نویسد: "اگر پیامبر(ص) حدیث فوق را فقط در روز عرفه یا در غدیر خم ایراد فرموده باشد حداقل کسانی که آن را شنیده اند نود هزار نفر می‎باشند، و این قدر متیقن از همه روایات است". ر.ک : النص والاجتهاد، سید عبدالحسین شرف الدین، ص 355.

ناوبری کتاب