صفحه ۶۸

را به مدعی دروغین نبوت اعطا نماید موجب گمراهی و فریب مردم شده است، درصورتی که او به خاطر داشتن دو صفت حکمت و عدالت منزه از چنین کاری می‎باشد. پس انجام معجزه می‎تواند مدعای مدعی نبوت را اثبات نماید.

نقش دلیل حکمت و عدالت خداوند در اثبات مدعا

نویسنده سپس به چهارمین پیش فرض - به قول خود - اثبات نشده دلیل اثبات صدق مدعی نبوت از راه معجزه پرداخته و می‎گوید:

"فرض کنیم انجام معجزه توسط یک مدعی دروغین نبوت باعث شده است تا عده ای از مردم سخن او را باور کنند و ایمان بیاورند. می‎توان پرسید که آیا این باور و ایمان از مجرای علمی و معرفتی و با اقامه دلیل عقلی و منطقی حاصل شده است یا صرفا از مجرای علی و معلولی و در اثر ثأثیری است که آن عمل شگفت انگیز بر روح و روان آن افراد گذاشته است ؟

در اینجا هر دو حالت را بررسی می‎کنیم:

1 - اگر حالت اول درست باشد، سؤال می‎کنیم که آن برهان یا دلیل عقلی - که دلالت معجزه بر صدق مدعی نبوت را اثبات می‎کند و مردم نیز به واسطه همان برهان، معجزه را نشانه صدق مدعی دانسته اند - کدام است ؟ مسلم است که اگر در پاسخ به این سؤال همان دلیلی را بیاوریم که اکنون در حال نقد و بررسی آن هستیم، مرتکب دور و مصادره به مطلوب شده ایم. اما اگر واقعا دلیل مستقل دیگری در اینجا وجود دارد - که موجب ایمان آوردن مردم شده است - چرا به جای طرح آن

ناوبری کتاب