صفحه ۶۲

حکمت و هدایت الهی سازگار نیست. از اینروست که خداوند هرچند شیطان را از روی مصلحت و حکمت آفریده است ولی برای جلوگیری از اغوای او هم حجت درونی را که عقل است در نهاد انسان قرارداده، و نیز حجت بیرونی را که شرع است به مدد آن فرستاده است و این دو حجت درونی و بیرونی اغوای شیطان را تمیز می‎دهند و اغوای او گاه بدیهی و شفاف و گاه نظری است که احتیاج به کسب و شفاف سازی دارد و با سرمایه های اولیه اندیشه عقلانی و دینی می‎توان آن را بازشناخت. و در مورد معجزه هم امر به همین منوال است که گاه تشخیص آن روشن و بدیهی و گاه نظری و محتاج به تأمل و کنکاش است که در این صورت توسط کارشناس مورد نظر شناسایی شده و دیگران هم با اعتماد به کارشناس به صحت ادعای مدعی نبوت اطمینان می‎یابند.

پاسخ به شبهه فریب مردم توسط مدعیان دروغین

مطلب فوق را نمی توان چنین نقض کرد که در طول تاریخ افرادی بوده اند که به دروغ مدعی نبوت شده اند و بسیاری از مردم را فریب داده اند. زیرا فریب مردم مستند به عمل خارق العاده ای نبوده که فرضا آنان انجام داده باشند، بلکه مدعیان دروغین نبوت با حیله ها و نیرنگها توانسته اند بعضی از مردم را فریب دهند.

ناوبری کتاب