آیت‌الله منتظری

جناب حجة الاسلام والمسلمین آقای محمد حسن موحدی ساوجی دامت افاضاته

پس از سلام و تحیت، پاسخ مبسوط به سؤالات شما مجال بیشتری را می‎طلبد؛ اما از باب "ما لا یدرک کله لایترک کله" به پاسخ اجمالی آنها می‎پردازم.

[معیار ثابت یا متغیر بودن احکام شرع ]

پرسش اول - برای تشخیص ثابت یا متغیر بودن احکام شرع چه معیاری وجود دارد؟ آیا عبادی یا معاملی بودن موضوع آن ملاک است، یا تأسیسی یا امضایی بودن آن، و یا معیار دیگری وجود دارد؟

جواب: تغییر حکم شارع با محفوظ بودن و بقای موضوع آن به هیچ وجه صحیح نیست، بلکه معقول نیز نمی باشد؛ زیرا نسبت هرحکمی به موضوع خود همچون نسبت معلول به علت است و با بقای علت، انعدام و زوال معلول عقلا ممکن نخواهد بود. بنابراین تغییر هر حکم نسبت به موضوع خود با نوعی از تغییر و تفاوت در