آیت‌الله منتظری

کتاب و یا غیراهل کتاب - موکول به حاکمیت اسلامی یعنی امام المسلمین است. و اصولا این گونه اموری که مربوط به جنگ و صلح و گرفتن جزیه یعنی مالیات سرانه و مقدار آن از کفار و نگرفتن آن است همگی از اموری است که به حسب شرایط زمانی و مکانی دارای مصالح و مفاسد متحول و متغیر است و لذا نمی توان یک حکم ثابت ابدی برای آنها معین نمود؛ از این رو باید تشخیص آنچه در هر زمان مصلحت است را به امام المسلمین محول نمود. و تفاوت صلح بین کفار اهل کتاب با کفار مشرک که اولی دائمی و دومی موقت باشد را نیز به نحو احتمال ذکر کرده ام. و همان نیز موکول به نظر و تشخیص حاکمیت اسلامی است. از طرف دیگر، آیه شریفه (و ان جنحوا للسلم فاجنح لها و توکل علی الله) سوره انفال (8)، آیه 61. که مربوط به صلح با کفار است شأن نزول آن، کفار قریش مکه یعنی مشرکین می‎باشد؛ ظاهر آن نیز عام است و شامل کفار مشرک و غیرمشرک می‎شود. و شاهد آن این است که بنابر آنچه بعضی نقل کرده اند این آیه به واسطه آیه شریفه (فاذا انسلخ الاشهر الحرم فاقتلوا المشرکین) سوره توبه (9)، آیه 5. که در خصوص مشرکین است، نسخ شده است.المیزان، ج 9، ص 131.

همچنین آیه شریفه (لا ینهاکم الله عن الذین لم یقاتلوکم فی الدین و لم یخرجوکم من دیارکم أن تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین. انما ینهاکم الله عن الذین قاتلوکم فی الدین و أخرجوکم من دیارکم و ظاهروا علی اخراجکم أن تولوهم...) سوره ممتحنه (60)، آیه 8 و 9. که در مورد