آیت‌الله منتظری

مسلمان و غیرمسلمان وجود ندارد. و اصولا اگر تفاوت عقیده موجب تفاوت در این قبیل از حقوق می‎بود می‎بایست مسلمانی که ایمانش قوی تر و کامل تر است از آن حقوق، بیشتر در جامعه برخوردار باشد؛ در صورتی که هیچ کس به این معنا ملتزم نیست.

[مکاتب مختلف و تزاحم حقوق ]

سؤال 5 - تفسیر شما از این اصل پایه ای حقوق بشر که هرجا انسان وسیله ای برای رسیدن به امر یا چیز دیگری (مثلا برای حفظ دین یا نسل یا عقل قائل به کشتن انسان شدن) تلقی شود، کرامت ذاتی انسان مخدوش شده است، چیست ؟ آیا در برداشت شما از اسلام چنین اصلی به همین معنایی که گفته شد جایی دارد؟

جواب: ترجیح حق اهم بر حق مهم در موارد تزاحم حقوق یک اصل عقلی و عقلایی است که تمام انسانها و جوامع - تابع هر دین و مسلک و مکتبی که هستند - آن را مورد توجه و عمل قرار می‎دهند. شما ملاحظه کنید دموکراسی های معروف دنیا که از حقوق بشر و کرامت ذاتی انسان صحبت می‎کنند، چگونه انسان ها را در برابر موضوعاتی که به نظرشان اهم است فدا می‎کنند، نظیر حفظ آب و خاک و کشور و یا مصالح ملی و امثال اینها، و کسی هم نمی گوید: کرامت ذاتی انسان مخدوش شده است. پس آنچه مهم است تشخیص اهم و مهم است، و این تشخیص تابع جهان بینی، فرهنگ و یا عرق ملی می‎باشد.