آیت‌الله منتظری

جاری زمان کنونی دیه قتل تقدیر شود. و مقدار آن محول گردد به خبرگان عدول مؤمنین در هرمنطقه ای یا حاکمیت صالح در هر زمانی.

و همین تنوع دیه در شش چیز و احاله تعیین جنس و نوع آن در بعضی روایات به اهل هرمنطقه شاهد بر این است که خصوصیتی تعبدی در بین نیست، بلکه هدف مقدار مالی است که باید به عنوان دیه پرداخت شود، و معیار تعیین اموال و ارزشها در هر زمان و مکانی مختلف می‎باشد. و اجماعی که بر حصر دیه در شش چیز است از قبیل اجماع مدرکی است که اعتباری ندارد.

از طرف دیگر می‎توان در اطلاق ادله مربوطه نسبت به زمان ما که دینار و درهم به کلی از رواج معاملی افتاده است و حله یمانی نیز یافت نمی شود و تهیه مقدار زیاد شتر، گاو و گوسفند نیز معمولا برای اکثر افراد متعسر یا متعذر است، تشکیک نمود.

و در چنین فرضی تعیین مقدار دیه جز با اعمال حاکمیت ممکن نیست.

ولکن اشکال مهم این احتمال ضابطه مند نبودن دیه در آن می‎باشد، مگر اینکه متصدیان جامعه اعم از حاکمیت صالح یا عدول مؤمنین آن را ضابطه مند نمایند.

ولی منضبط کردن دیه با قطع نظر از روایات مربوطه که ظهور در تشریع اصل دیه و مقدار آن به عنوان حکم شرعی پایدار دارد، مشکل است. در هرصورت آنچه بیشتر مورد بحث و نزاع علمی است مقدار