آیت‌الله منتظری

بن خالد - که سابقا ذکر شد - تعبیر "یا معشر المسلمین، أخرجوا..." به کار رفته بود. روشن است که به یک یا دو و یا سه نفر عنوان "معشر" صدق نمی کند.

و در مورد شرایط حاضران باید توجه داشت که در آیه شریفه به مؤمن بودن آنان تصریح شده است. البته ممکن است گفته شود "مؤمن" در اینجا در مقابل "کافر" و "منافق" استعمال شده است؛ بنابراین صرف مسلمان بودن حاضرین کفایت می‎کند، هرچند عادل نباشند. مؤید این بیان روایت احمدبن محمدبن خالد است که در آن حضرت امیر(ع) به "یا معشر المسلمین" تعبیر کرده اند. و نیز در تفسیر قمی ذیل آیه فوق آمده است: ابی الجارود از امام باقر(ع) نقل می‎کند که در رابطه با جمله (طائفة من المؤمنین ) فرمود: "یجمع لهما الناس اذا جلدوا" که مؤمنین بر "ناس" تطبیق شده اند.

اما از ظاهر آیه شریفه و نیز روایات وارده می‎توان استفاده نمود که حاضرین نباید از کسانی باشند که خودشان مستحق حد الهی هستند.وسائل الشیعة، باب 31 از ابواب حد زنا، احادیث 1، 2، 3 و 4؛ کافی، ج 7، ص 188، حدیث 1. هرچند سند اکثر این روایات قابل خدشه است و لذا بسیاری از فقها به کراهت آن نظر داده اند؛ نظیر شیخ مفید در مقنعه،المقنعة فی الاصول والفروع، ص 781. شیخ طوسی در نهایه،النهایة، ص 701. ابن براج در مهذب،المهذب فی الفقه، ج 2، ص 528. محقق در شرایع،شرایع الاسلام، ج 4، ص 144.