صفحه ۸۳

را از دست وی بیرون آورد. و اگر مالک شناخته شده ای ندارد و از آن امام است، کسی که آن را احیا می‎کند باید اجاره آن را به امام بپردازد؛ و امام نمی تواند آن را از دست وی بگیرد و به دیگری بسپارد مگر آنکه همانند دیگران به آبادانی آن همت نگمارد یا آنچه را دیگران تقبل کرده اند تقبل نکند. و هنگامی که احیا کننده بدین صورت بخواهد چیزی از آن را بفروش برساند نمی تواند رقبه زمین را بفروشد، بلکه مجاز است همان چیزهایی را که می‎توانسته در آن تصرف کند بفروشد."الاموال 368/.

4 - باز در همان کتاب آمده است: "کسی که زمین مرده ای را احیا کند برای اوست، و او اولی به تصرف در آن است اگر صاحب شناخته شده ای ندارد و برای سلطان اجاره زمین است. و اگر صاحب شناخته شده ای دارد باید هم مالیات زمین و هم اجاره آن را بپردازد."تهذیب ‏145/4، باب زیاد ات.

5 - در کتاب زکات نهایه (باب احکام زمینها) آمده است: "نوع چهارم: هر زمینی که اهل آن کوچ کرده اند یا مرده بوده و احیا شده است یا نیزار بوده و غیر آن از چیزهایی که در آن کشت نمی شده و تبدیل به زمین کشاورزی شده است، که همه این زمینها ویژه امام است، هیچ کس در آنها بهره ای ندارد، و امام می‎تواند با گرفتن و بخشیدن و خرید و فروش هر گونه که صلاح بداند در آنها تصرف کند، و نیز می‎تواند آنها را به نصف یا ثلث یا ربع محصول آنها به کسی واگذار کند، و نیز می‎تواند پس از گذشت مدت قباله، آن را از کسی بگیرد و به دیگری واگذار کند، مگر زمینهایی که پس از موات بودن آباد شده، که قهرا آباد کننده اولی به تصرف است تا زمانی که همان اجاره ای را که دیگران می‎پردازند بپردازد و اگر از این مقدار سرباز زد امام می‎تواند آن را از وی

ناوبری کتاب