مردی، از امام صادق (ع) روایت نموده که فرمود: کسی که زمینی از او گرفته شود و وی تا سه سال آن را مطالبه نکند، پس از سه سال دیگر حلال نیست آن را مطالبه کند.جواهر 60/38.
ضعف زنجیره سند این دو روایت بخاطر تردید و نیز گسسته بودن آن [ارسال ] واضح است. و جمله: "هر که زمین را معطل بگذارد" با توجه با اطلاق آن، هم زمین آباد و هم زمین سنگچین شده را شامل میشود. اگر چه مفهوم تعطیل با زمین آباد بیشتر سازگار است ولی بر اساس اولویت زمین سنگچین را نیز شامل میشود.
در مرآة العقول ذیل این دو روایت آمده است: "من ندیده ام کسی به ظاهر این دو روایت فتوی بدهد، مگر اینکه روایت اول بدین معنی حمل شود که اگر کسی زمین را رها کند و سه سال آن را معطل بگذارد، امام وی را مجبور به احیا میکند. و اگر انجام نداد آن را به کسی که آبادش کند واگذار میکند و اجاره اش را به وی میپردازد."مغنی 153/6.
البته اینکه زمین سنگچین شده مستحق اجاره باشد غیر واضح است، بله در زمین احیا شده در صورتی که به حال خود رها شود چنین پرداختی گفته شده است چنانچه در روایت سلیمان بن خالد آمده است عن العبد الصالح (ع) قال: ان الارض لله - تعالی - جعلها و قفا علی عباده، فمن عطل ارضا ثلاث سنین متوالیه لغیر ما علة أخذت من یده و دفعت الی غیره. وسایل 345/17، ابواب احیاء موات باب 17، حدیث 1. که بعدا بدان خواهیم پرداخت.
روایت دوم نیز حمل بر این شده است که با توجه به عدم مطالبه زمین، از آن اعراض کرده است، یا اینکه با توجه به اینکه امکان مطالبه داشته، مطالبه نکردن دلیل بر این بوده که نمی خواسته است آن را احیا کند و زمین معطل مانده است.
و ما پیش از این از ابی الصلاح حلبی خواندیم که ایشان هر زمینی را که مالک آن
.jpg)
