آیت‌الله منتظری

مسأله پنجم: احیا و تحجیر چیست و چگونه ایجاد می‎شوند

در مسأله پنجم اشاره ای گذرا به مفاد احیا و تحجیر داریم و اینکه چگونه این دو متحقق می‎گردند، و تفصیل این بحث را به کتابهای فقهی وا می‎گذاریم.

بی تردید الفاظی که در کتاب و سنت آمده است اگر دارای معانی بخصوصی در شریعت باشد به هنگام اطلاق بدان حمل می‎شود و گرنه به همان معانی عرفی که در آن زمان متداول بوده باید حمل شود، و در صورتی که معانی متعدد باشد باید به قرائن مراجعه نمود.

و ما پیش از این در ذیل قسمت دوم از انفال، یعنی زمینهای موات مفهوم موت و موات را به حسب عرف و لغت یادآور شدیم، و گفتیم زمین مرده زمین ویران و بدون استفاده را گویند به گونه ای که بدون آماده کردن و اصلاح آن از آن نتوان بهره برداری نمود، هرچند بخشی از آثار آبادانی گذشته در آن باقی باشد، مانند روستاهایی که ویران شده است، و معنای مقابل آن حیات است که تقابل عدم و ملکه است،تذکره ‏413/2. و متبادر از حیات در ابتدا آن چیزی است که مبدأ حس و حرکت در حیوان می‎شود، ولی استعمال آن در آنچه مبدأ رشد و نمو نباتات می‎شود نیز شایع است و نیز به صورت استعاره و مجاز بر کیفیت خاصی در زمین که آن راآماده برای بهره برداری می‎کند و آثار و نتایجی که بر آن مترتب است و از آن انتظار می‎رود نیز اطلاق می‎گردد، از این رو این مفهوم به حسب نتایج و شرایط متفاوت است.

پس معنی احیا زمین، آماده کردن آن برای بهره برداری درنتیجه های عقلایی است که از آن انتظار می‎رود. و از ناحیه شرع نیز چیزی که بر حدود این کیفیت و شرایط آن دلالت کند نرسیده است، پس در تشخیص این موضوع باید به عرف مراجعه نمود، و طبیعی