صفحه ۳۸۶

حسبه، به کسر حاء از اصطلاحات فقهی حکومت اسلامی است، اصل این ماده در لغت به معنی انجام مطلق کار خیر به هدف دریافت اجر و پاداش و ثواب از خداوند است ولی در اصطلاح فقهی اقدام حاکمان مسلمان یا برگزیده از سوی آنان در امر به معروف و نهی از منکر و تشویق مسلمانان و اهل ذمه به انجام کارهای حلال و رعایت عدل و انصاف و دوری از حرام و گناه در زندگی روزمره خود است، و به تعبیر دیگر حسبه نام سازمانی است که نظارت و بازرسی و ارشاد و هدایت مردم جامعه اسلامی را به عهده داشته و آنها را در رفتارهای خصوصی و عمومی و معاملات روزمره زندگی اجتماعی به رعایت موازین شرع و عدل و انصاف دعوت نموده و از گناه و ظلم و حرام بر حذر می‎دارد.

(دایرة المعارف تشیع، ج 6، ص 281)

ارتکاز ذهنی: آنچه دارای سابقه ذهنی می‎باشد و اکتسابی است.

ارتکاز فطری: آنچه سابقه دارد ولی اکتسابی نیست.

الارتکاز: تکیه دادن را گویند. "الارتکاز علی السطله" متکی به زور و قدرت شدن.

(المنجد عربی به فارسی - محمد بندر ریگی - ج 1، ص 614)

استعاره: اصطلاحی است در علم معانی بیان و از عاریه گرفته شده و مراد از آن استعمال لفظی است در معنی یا معناهایی که به معنی حقیقی آن نزدیک باشد.

(مبانی - ج 1،ص 143)

استصحاب: قاعده ای در اصول فقه است و معنی آن این است که اگر به چیزی یقین داشته باشیم باید ادامه دهیم و نباید به شک در زوال توجه کنیم.

( مبانی - ج 2، ص 41)

استنباط: استخراج از چشمه، "نبط الماء" یعنی آب از منبع خود بیرون آمد. در اصطلاح استنباط استخراج معانی است از نصوص بر اثر ذهن سرشار و قریحه قوی.

(معارف و معاریف - سید مصطفی حسینی دشتی، ج 2، ص 192)

ناوبری کتاب