13 - حقوق اجتماعی و مدنی مخالف سیاسی؛ این دسته از حقوق، پس از قبول قواعد اجتماع توسط هر فرد - اعم از موافق و مخالف، مسلمان و غیر مسلمان - و عضویت او در آن ثابت خواهد شد و سلب هریک از آنها نیاز به دلیل دارد. امام علی (ع) در یکی از خطبه های خود، از میان حقوقی که مردم در قبال حاکمیت دارند، به سه حق مهم اشاره کرده اند: "ایها الناس ان لی علیکم حقا و لکم علی حق، فاما حقکم علی فالنصیحة لکم، و توفیر فیئکم علیکم، و تعلیمکم کیلا تجهلوا و تأدیبکم کیما تعلموا."سید رضی، نهج البلاغه، نامه 53.
"ای مردم؛ همانا مرا بر شما حقی است و شما را بر من حقی، پس حق شما بر من نصیحت و خیرخواهی شما است، و بالا بردن درآمد و بهره شما، و آموزش شما تا جاهل نباشید و پرورش شما تا دانا گردید." آیت الله منتظری از این سه حق به عنوان حقوق شاخص و نمونه ای یاد میکند که از مهم ترین و بالاترین حقوق افراد جامعه به شمار میآید؛ و اگر حاکمیت سه حق فوق را تأمین نماید زمینه تأمین سایر حقوق اجتماعی فراهم میگردد. از دیدگاه ایشان مفهوم "نصیحت و خیرخواهی" شامل همه چیزهایی است که به رشد و کمال و ترقی مادی و معنوی یک ملت مربوط است.حسینعلی منتظری، دیدگاه ها، ص 494.
14 - حقوق مخالف سیاسی در رابطه با زندان و دادگاه؛ از نگاه آیت الله منتظری، در اسلام سه نوع زندان وجود دارد:
الف - زندان به عنوان حد؛ مانند زندانی نمودن آمر به قتل، و دزد در مرتبه سوم دزدی پس از اجرای حد در دو مرتبه قبل.
ب - زندان به عنوان تعزیر نسبت به جرایم خاصی که حاکم شرع واجد شرایط میتواند مجرم را با شلاق یا زندان تعزیر نماید.آیت الله منتظری تأکید میکند که:
.jpg)
