صفحه ۳۱۰

دارا می‎باشند، که در ادامه آیه نسبت به آن تأکید شده است.حسینعلی منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ج 1، ص 620 - 580؛ همان، ج 2، ص 235 - 233. از نگاه آیت الله منتظری، لفظ "ولی" در لسان قرآن و حدیث به معنای "صاحب اختیار" است؛ با این توضیح که ولایت مقول به تشکیک و دارای مراتب می‎باشد. مرتبه اعلای آن از آن خداوند است که ولایت مطلقه می‎باشد، و مرتبه ای دیگر از آن عمومی است و در شعاع انجام فریضه الهی امر به معروف و نهی از منکر قرار می‎گیرد.توبه (9): 71. با این توصیف اگر بپذیریم که در ماهیت نصیحت به ائمه مسلمین، این نوع ولایت نهفته نباشد و حالت آمرانه و ناهیانه به خود نگیرد، این فریضه از فریضه امر به معروف و نهی از منکر بکلی متمایز می‎گردد و اساسا رابطه میان آن دو "عموم و خصوص مطلق" - چنان که در تفاوت اول بیان گردید - نخواهد بود.

راه های نظارت مردمی

1 - احزاب مستقل

از ویژگی های بارز حکومت های مردم سالار، وجود احزاب سیاسی مستقل و آزاد است که رابط میان دولت و ملت، و ناظر بر رفتار حاکمان باشند.

موریس دوورژه در کتاب خود، احزاب را این گونه تعریف می‎کند: "این سازمان ها گروه های بنیان یافته، منظم و مرتب هستند که برای مبارزه در راه قدرت ساخته شده اند و هدف های نیروهای اجتماعی گوناگون را بیان می‎کنند و خود هم به درستی وسیله عمل آنها می‎باشند."توبه (9): 67.

ناوبری کتاب