آیت‌الله منتظری

نیستند و سرنوشت اجتماعی آنان به یکدیگر پیوند خورده است، و عقل حکم می‎کند که عموم افراد مراقب یکدیگر باشند و در حد توان جامعه را از آلوده شدن به منکر دور نگاه دارند.

اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در شرع تا جایی است که آیات متعددی درباره آن نازل شده و به طور مکرر مورد تأکید پیامبر اکرم (ص) و معصومان (ع) قرار گرفته است؛ تا آنجا که امام علی (ع) می‎فرماید: "همه اعمال نیک و جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر، همانند قطره ای است در برابر دریا"؛حسینعلی منتظری، دیدگاه ها، ص 91، "پاسخ به سؤالات کتبی جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه"، ‏1377/11/12. و امام حسین (ع) فلسفه قیام خود را این واجب الهی معرفی می‎کند.همان، ص 61، 70، 92 - 88، 143 و... . همچنین از زمان پیامبر اکرم (ص) و حضرت امیر(ع) اداره ای در جامعه اسلامی رواج داشته که از آن به "اداره حسبه" تعبیر می‎شده و وظیفه اصلی این اداره، امر به معروف و نهی از منکر بوده است. در برخی موارد پیامبر(ص) یا امیرالمؤمنین (ع) حسبه را شخصا به عهده می‎گرفتند و گاه بر عهده شخص دیگری می‎گذاشتند.همان، ص 56، 61، 143، 243، 256، 294، 307، 471، 517، 577، 578 و 598.

برخی از فقها وجوب امر به معروف و نهی از منکر را "عینی" دانسته،سیدرضی، نهج البلاغه، حکمت 374. و عده ای از آن به واجب "کفایی" تعبیر کرده اند؛محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج 7، ص 300 و 301؛ ابن اثیر، الکامل، ج 4، ص 48. اما آنچه قابل توجه است این است که برخی از مراتب این فریضه به اذن امام یا حاکم اسلامی منوط است، گرچه در این امر نیز میان فقها اختلاف است.از جمله، ر.ک : شیخ حر عاملی، وسائل الشیعة، کتاب التجارة، باب 29 و 30 از ابواب تجارت، حدیث 1؛ محمد بن عیسی الترمذی، جامع الترمذی، باب 72 از ابواب بیوع، حدیث 1329؛ حسام الدین هندی، کنزالعمال، کتاب البیوع، باب 2، حدیث 9969، 9972، 9974؛ عبدالحی الکتانی، تراتیب الاداریة، ج 1، ص 285.