آیت‌الله منتظری

پاسخ آیت الله منتظری، شامل بخش های مختلفی است. ایشان ضمن تأیید و تأکید بر مسأله اول ابن فهد حلی در این باره تصریح می‎کنند: "مشروعیت امارت و حکومت، یا به جعل معصوم است و یا به قرارداد بین والی و رعیت که از آن به "بیعت" تعبیر شده است؛ و صحت قرارداد تابع رضایت طرفین عقد است. و ادله وجوب وفای به عقود و عهود بر لزوم عمل به آن برحسب خصوصیات مذکوره در عقد، و از جمله وجوب و حدود اختیارات دلالت دارند."ر.ک : سید رضی، نهج البلاغه، خطبه های 3، 8، 34، 137، 172، 218 و 229، و نامه های 6 و 54؛ شیخ مفید، الارشاد، ص 116. ایشان سپس به روایات متعددی اشاره می‎کنند که رضایت مردم را در صحت بیعت لازم دانسته است؛ر.ک : حسینعلی منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه، ج 1، ص 529 - 493. و با بیان صحیحه زراره از امام باقر(ع) که در آن بنای اسلام را در پنج چیز (نماز، زکات، حج، روزه و ولایت) دانسته و ولایت را افضل آنها معرفی کرده اند؛ابن فهد حلی، الرسائل العشر، رساله 9، مسأله 9. از آن استفاده می‎کنند که تعیین والی واجد شرایط از وظایف مسلمانان و از احکام تکلیفی آنان می‎باشد. به اعتقاد ایشان، صحیحه زراره در مقام بیان امور اعتقادی اسلام نیست، وگرنه متعرض توحید و نبوت و معاد می‎شد؛ بلکه مقصود آن بیان احکام اجرایی و عملی اسلام است. و مقصود از "ولایت" تعیین حاکمیتی است که کلید سایر احکام است، منتها با وجود معصومین (ع) تعیین و اطاعت از آنان معین است، چون آنان واجد شرایط لازمه می‎باشند.

ایشان در ادامه به اخبار مستفیضه ای استناد می‎کنند که از پیشوایی بر گروهی که نسبت به وی رضایت ندارند، مذمت شده است: "در اخبار مستفیضه از امامی که ام قوما و هم له کارهون مذمت شده است؛ و