آیت‌الله منتظری

مبنای مشروعیت از دیدگاه آیت الله منتظری

پس از پذیرش نظریه آمیختگی دین با سیاست و حکومت، و پس از تأکید بر ضرورت حکومت در همه زمان ها از جمله زمان غیبت، مهم ترین مسأله ای که می‎بایست به آن پرداخته شود "مبنای مشروعیت" در حاکمیت است. موضوع مشروعیت حاکمیت از دیرباز مورد توجه اندیشوران علوم سیاسی قرار گرفته و نظریات مختلفی پیرامون آن ارائه شده است. گروهی منشاء مشروعیت را طبیعی و فطری می‎دانند.همان، ص 56، 57، 61، 143، 144، 245، 246، 308، 517، 597 و 598. بعضی نظریه غلبه و سلطه را مطرح می‎کنند،همان، ص 75، "پیام به مناسبت قتل های فجیع سال 77»، ‏1377/10/19. عده ای آن را ناشی از قرارداد اجتماعی دانسته اند،همان، ص 304 و 305، "پاسخ به سؤالات فرهنگی و هنری جامعه هنری و سینمایی ایران"، ‏1379/7/2؛ همان، ص 561 و 562، "پاسخ به سؤالی در رابطه با استفاده از اینترنت"، ‏1381/1/10. و دسته ای نظریه مشروعیت الهی را پذیرفته اند.ارسطو، سیاست، ص 10. البته از نظریه مشروعیت الهی تفاسیر مختلفی ارائه شده است، به گونه ای که برخی از این تفاسیر توجیه گر حکومت های دیکتاتوری قرار می‎گرفتند و حاکمان یا شاهان را نمایندگان و منصوبان از طرف خدا معرفی می‎کردند،ابویعلی محمدبن الحسین الفراء الحنبلی، الاحکام السلطانیة، ص 20، به نقل از امام حنبل. و برخی دیگر گرچه منشاء مشروعیت را خداوند می‎دانند اما مقبولیت عمومی را نیز شرط تحقق حکومت دانسته اند، و لذا حکومت الهی را در مقابل حکومت های استبدادی یا دیکتاتوری معرفی می‎نمایند.ژان ژاک روسو، قرارداد اجتماعی، ترجمه غلامحسین زیرک زاده، ص 41. آیت الله منتظری نیز مانند بسیاری از اندیشمندان اسلامی دیگر، مبنای مشروعیت