از جمله اندیشمندانی که اعتقاد به تلفیق میان این دو واژه دارد و از مردم سالاری دینی دفاع میکند، آیت الله العظمی منتظری است؛ او در حوزه اندیشه سیاسی شیعه، بیش از همه متفکران دیگر به تحقیق و تتبع پرداخته و علاوه بر نگارش دو هزار و دویست صفحه و چهار سال تدریس در این زمینه، به مناسبت های گوناگون به نظریه پردازی در این مقوله پرداخته است.
اندیشه سیاسی آیت الله منتظری همچون بسیاری از اندیشمندان، از تحول و تطور برخوردار بوده است؛ و لذا به نظر میرسد ارزیابی و تحلیل علمی و در نهایت جمع بندی آن، گامی باشد که تاکنون برداشته نشده است. ویژگی ممتاز نظریه آیت الله منتظری که در حوزه اندیشه سیاسی آن را از سایر نظریات ممتاز میگرداند، رویکرد جدید ایشان در حاکمیت دینی و ارائه نظریه انتخاب در زمان غیبت است. این ویژگی میتواند بیش از سایر ویژگی ها در ترسیم نظام مردم سالار دینی نقش آفرینی نماید.
پیش از آغاز تحقیق، لازم میدانم چند نکته را یادآوری نمایم:
1 - "اندیشه سیاسی" میتواند پشتوانه "رفتارهای سیاسی" باشد؛ و اندیشه های سیاسی نظام یافته، هدایتگر و تأثیرگزار بر رفتارهای سیاسی هستند. بر این اساس قبل از بررسی رفتار سیاسی هر اندیشمندی، لازم است اندیشه سیاسی وی مورد پژوهش قرار گیرد.
2 - بدون تردید، پرداختن به اندیشه سیاسی آیت الله منتظری، مجالی بس وسیع تر از تحقیق حاضر را میطلبد؛ لذا در این نوشتار سعی شده است به رئوس و امهات دیدگاه های ایشان که با مردم سالاری دینی ارتباط وثیق دارد، پرداخته و تفصیل مباحث به کتاب ها و آثار معظم له ارجاع داده شود.
3 - سعی نگارنده در این مقاله آن است که ضمن پرداختن و تحلیل مفهومی نظریه سیاسی ایشان، و حتی الامکان مقایسه آن با نظریات دیگر، به تعریف عملی و ارتباط منطقی آن با "مردم سالاری دینی" بپردازد.
.jpg)
