آیت‌الله منتظری

[عشور]بگیرم ؟ فرمود: "نه، مالیات [عشور]بر یهود و نصاری است".انما العشور علی الیهود و النصاری، و لیس علی المسلمین عشور. سنن ترمذی ‏73/2، ابواب زکات، باب 11، حدیث 629. بیهقی این روایات را در "سنن" خود آورده است آنگاه می‎گوید: "و این روایات اگر صحیح باشد آن حضرت - والله اعلم - خواسته است بفرماید از اهل ذمه در صورتی که به تجارت بپردازند مالیات بگیرید، پس هنگامی که اسلام را پذیرفتند، مالیات از آنان برداشته می‎شود."سنن ابو داود ‏151/2، کتاب خراج و فی، باب فی تعشیر اهل الذمه. از سخن بیهقی آشکار می‎شود که ایشان در صدور این روایات از پیامبر(ص) تردید داشته است. و مؤید این مطلب است اینکه بیشتر فقهای اهل سنت برای جواز گرفتن عشور به عمل و گفتار عمر استناد کرده اند و نگفته اند پیامبر(ص) اینگونه فرمود: و ما پیش از این به نقل عبارات آنان پرداختیم.

در نهایه ابن اثیر درباره لغت "عشر" آمده است: "در فرمایش پیامبر اکرم (ص) "لیس علی المسلمین عشور، انما العشور علی الیهود و النصاری" عشور: جمع عشر و به معنی مالیاتی است که از مال التجاره اهل ذمه دریافت می‎کردند، نه انواع زکات که از مسلمانان دریافت می‎شد. و در نزد شافعی آنچه آنان را ملزم به پرداخت آن می‎کرد، شرطی بود که به هنگام امضای قرار داد ذمه می‎پذیرفتند، پس اگر شرطی را نمی پذیرفتند به چیزی جز پرداخت جزیه ملتزم نمی شدند. ابو حنیفه گوید: اگر آنان هنگامی که مسلمانان برای تجارت به کشورشان می‎روند از آنان گمرک و مالیات می‎گیرند، هنگامی که برای تجارت به کشور اسلام می‎آیند باید از آنان گمرک و مالیات گرفت و از همین مورد است حدیث: احمدواالله، اذ رفع عنکم العشور - خدا را ستایش کنید که از شما عشور (مالیات) را برداشت. یعنی آن چیزهایی که پادشاهان از مردم