اول صحیح باشد برای فقره اول روایت اطلاقی نیست تا دلالت بر این کند که حتی به هنگام نبودن شرط و قرار داد، باز میتوان از آنان گمرک و مالیات گرفت، زیرا مورد نظر روایت فقره دوم است که بفهماند بر مسلمان [در صورت تردد در شهرهای یکدیگر] گمرک نیست.
2 - در زکات "سنن" ترمذی ذیل روایت: "لیس علی المسلمین جزیه - بر مسلمانان جزیه نیست" آمده است و گفتار پیامبر(ص) که فرمود: "لیس علی المسلمین جزیة "عشور" بر مسلمانان جزیه عشور نیست" که مراد همان جزیه سرانه است. و در روایت دیگری همین مضمون تفسیر شده که گفته است: "عشور بر یهود و نصاری است و بر مسلمانان عشور نیست".مبسوط سرخسی 199/2، و حاشیه ابن عابدین 37/2، باب العاشر. تفسیر عشور به جزیه سرانه از اجتهاد ترمذی است و دلیلی بر صحت اجتهاد او نیست.
3 - در "سنن" ابوداود نیز به سند خود، از مردی از بکر بن وائل، از دایی خود، نقل روایت کرده است که گفت: به پیامبر خدا(ص) عرض کردم: از قوم خودم عشور بگیرم ؟ فرمود: "عشور تنها بر یهود و نصاری است"آثار الحرب 524/. این روایت را احمد از وی نقل کرده است و در آخر آن اضافه کرده: "و در اسلام عشور نیست"انما العشور علی الهود و النصاری و لیس علی المسلمین عشور. سنن ابی داود 151/2. کتاب الخراج و الفی و الاماره، باب تعشیر اهل الذمه اذاختلفوا بالتجارات.
4 - در "سنن" ابوداود نیز به سند خود، از مروی از بنی تغلب آمده است که گفت: خدمت پیامبر(ص) آمدم و اسلام را پذیرفتم؛ و آن حضرت اسلام را به من تعلیم داد و به من آموخت که چگونه از افراد قومم که مسلمان شده اند زکات بگیرم. آنگاه من به آن حضرت عرض کردم: یا رسول الله، همه آنچه را فرمودید من یاد گرفتم مگر صدقه را آیا از آنان مالیات
.jpg)
