آیت‌الله منتظری

می‎کرده اند. و شاید واژه "مکس" از ریشه مماکسه گرفته شده، که پا پیچ مردم می‎شده اند و برای آنان دردسر درست می‎کرده اند تا چیزی علاوه بر مالیات دریافت کنند.

شمس الدین سرخسی در کتاب مبسوط می‎گوید: "عاشر، (ده یک گیر، مالیات چی) کسی است که رهبر او را بر راهها می‎گمارد تا از تجار مالیات دریافت کند و متقابلا برای رفت و آمد آنان امنیت راهی را از دزدان تأمین می‎کند... و آنچه در مذمت مالیات چی ها آمده است به کسی حمل می‎شود که مال مردم را به ناروا از مردم دریافت می‎کرده است، همانند زمان ما که اینگونه اجحاف ها وجود دارد. این روایات متوجه کسانی نیست که مالیات ها و صدقات مردم را به روش صحیح و بدون اجحاف دریافت می‎کنند."ر،ک : الاموال 632/؛ و سنن دارمی ‏393/1، باب کراهت پذیرش مشاغل مالیاتی و نیز سنن ابوداود ‏120/2، کتاب خراج و فی و امارات، باب فی السعایة علی الصدقة .

در خراج ابو یوسف آمده است که گفت: نقل حدیث کرد برای من هشام بن عروه، از پدرش، از ابی حمید ساعدی، که گفت: پیامبر خدا(ص) مردی به نام ابن لتیبه را مأمور گرفتن مالیات از بنی سلیم نمود؛ آنگاه که نزد آن حضرت آمد، گفت: این مقدار مال شما، و این مقدار به خودم اهداء شده است، سپس پیامبر خدا(ص) بر منبر تشریف بردند و پس از حمد و ثنای الهی فرمودند: "چه می‎شود مأمور مرا که می‎گوید: این برای شماست و این به من هدیه شده است ؟ آیا اگر او در خانه پدر خود یا مادر خود می‎نشست کسی چیزی به وی هدیه می‎داد؟ به حق کسی که جانم در دست اوست، کسی چیزی از مردم به ناروا دریافت نمی کند مگر اینکه روز قیامت بر گردن وی آویخته می‎شود؛ شتری که نعره میزند یا گاوی که بام بام می‎کند یا گوسفندی که بع بع می‎کند." آنگاه دست مبارکش را بلند کرد تا جایی که سفیدی زیر بغلش دیده شد و فرمود: "بار خدایا آیا دستور تو را رسانیدم ؟"نهایه ابن اثیر ‏349/4.