آیت‌الله منتظری

در این فصل به دیگر مالیاتها که علاوه بر زکات و خمس و خراج و جزیه که در شرع معروف است - بسا به تشریع و وضع آنها نیاز می‎افتد - اشاره ای گذرا داریم.

[مالیات بر تجارت و گمرک ]

مخفی نماند که ظاهر برخی روایات حرمت قراردادن "ده یک" و "گمرک" و مانند اینها بر اموال مردم است، و در برخی "متوقف کنندگان مردم" و "ده یک بگیران" مورد مذمت قرار گرفته اند، ولی برخی روایات دیگر قرار دادن ده یک بر تجار یهود و نصاری را جایز شمرده است و در آن توضیح داده شده که از تجار اهل ذمه و اهل حرب و بلکه تجار مسلمانان نیز ده یک دریافت می‎شده است.

از سوی دیگر از زمان خلفا تا کنون سیره بر قرار دادن و گرفتن مالیات از ثروتمندان و ملاکان و صاحبان حرفه ها و صنایع در کشورهای اسلامی قرار گرفته است. و از سوی دیگر اداره شئون کشور جز با تشریع نظام مالی که نیازمندیهای جامعه را برطرف کند امکان پذیر نیست، و آنچه را ما به عنوان خمس و زکات و مانند آن می‎شناسیم پاسخگوی این نیازمندیها نمی تواند باشد.

مگر اینکه بر پایه آنچه ما در مبحث زکات احتمال دادیم. مفهوم زکات را گسترده