آیت‌الله منتظری

در هر صورت ما در اینجا برخی از عبارات فقها را یادآور می‎شویم آنگاه بدانچه به نظر ما درست تر است اشاره می‎کنیم.

[سخنان فقها در مسأله ]

1 - در مبسوط گوید: "و اما آن زمینی که ملک مسلمانی بوده، مانند روستاهای مسلمانان که خراب شده و معطل فرو مانده؛ در حال آن نگریسته می‎شود، اگر صاحب آن معین باشد، او بدان سزاوارتر است و آنجا در حکم سرزمین آباد است، و اگر معین نباشد به واسطه احیا به ملکیت در می‎آید، بخاطر عموم روایت، و نزد قومی به ملکیت در نمی آید."جواهر ‏21/38.

2 - باز در همان کتاب است درباره سرزمینهای ویران شده از بلاد شرک : "و اما آن زمینی که ملک کسی بوده، نگریسته می‎شود، اگرصاحب آن معین است، آن زمین از آن اوست، و با احیا به ملکیت در نمی آید بدون هیچ اختلافی، و اگر صاحب آن معین نیست در نزد ما آن برای امام است، و در میان فقهاء کسی است که می‎گوید: با احیا به ملکیت در می‎آید، و کسی است که می‎گوید: با احیا به ملکیت در نمی آید."جواهر ‏21/38. ایشان - قدس سره - حکم کرده اند به اینکه زمین ویران شده برای مالک نخستین آن است در صورتی که معین باشد، مسلمان باشد یا کافر. و ظاهر آن عموم است حتی نسبت به جائی که با احیاء مالک شده باشد.

3 - در احیاء موات مهذب آمده است: "زمین ویران بر دو گونه است: ویرانی که پیش از آن ملک مسلمان نبوده است... و ویرانی که ملک مسلمان بوده است و آن مانند روستاهای مسلمان نشینی