آیت‌الله منتظری

آنان واقعیت توحید و معاد را درنیافته اند و در مقام عمل به لوازم آن ملتزم نیستند.

برخی نیز گفته اند از آن جهت است که آنان چیزهایی را به خدا نسبت می‎دهند که شایسته او نیست، پس گویا او را نشناخته اند تا به وی ایمان بیاورند.

و مراد به رسول نیز یا حضرت محمد(ص) است که در تورات و انجیل نام وی ذکر شده بوده و یا پیامبر خودشان مانند موسی و عیسی بوده است. پس معنی آیه این است که هر یک از این امت ها حتی آنچه را پیامبر خودشان نیز حرام شمرده بود حرام نمی دانستند، چرا که اینان کتاب خدا را پشت سر افکنده بودند و خداوند متعال آنان را بدین ویژگی های ناپسند مذمت نمود و به همین جهت جنگ با آنان را واجب فرموده و مؤمنان را بدین کار مورد تشویق قرار داده است.

از سوی دیگر گمان این است که "جزیه" معرب "گزیت" فارسی باشد که در قرآن کریم مورد استفاده قرار گرفته است.

اما ماوردی می‎گوید: "واژه جزیه مشتق از "جزاء" است؛ یا به خاطر مکافات کفرشان که با خواری باید بپردازند یا به خاطر پاداش امانی که به آنها می‎دهیم و با مدارا مالیاتشان را وصول می‎کنیم."الاحکام السلطانیة / 153. مانند همین سخن را ابویعلی نیز گفته است.سوره توبه (9)29/. در جواهر نیز آمده است: "جزیه بر وزن فعله از جزی یجزی گرفته شده است، گفته می‎شود "جزیت دینی" یعنی قرضم را ادا کردم."مجمع البیان ‏21/3، جزء 5. براین اساس باید گفت "گزیت" فارسی از "جزیه" عربی گرفته شده است. و ممکن است هر دو کلمه بوده و وابسته به زبانهای خود باشند و هیچ یک از دیگری گرفته نشده باشد.