آیت‌الله منتظری

"اموالی که پیشوایان مسلمانان به گردآوری آن می‎پردازند سه چیز است که عمر آن را ذکر کرده و از کتاب خدای عزوجل به دست آورده است: فئ و خمس و صدقه....

اما صدقه عبارت است از زکات اموال مسلمانان از قبیل طلا، پول، شتر، گاو، گوسفند، حبوبات و میوه ها. اینها متعلق است به اصناف هشتگانه که خداوند در قرآن از آنها نام برده است و دیگری در آنها حقی ندارد. و لذا عمر گفته است: این اموال مال اینهاست.

و اما مال فئ آن چیزی است که از اموال اهل ذمه گردآوری می‎شود که بابت مالیات سرانه خود مصالحه کرده اند تا به وسیله آن خونها و اموال خود را از تعرض مصون نگه دارند. و از همین مورد است خراج زمینهایی که با جنگ گشوده شده است، آنگاه امام آنها را در دست اهل ذمه وانهاده است تا مالیات آنرا بپردازند. و از همین مورد است مالیات زمینهای صلح که اهل آن از تصرف در آن باز داشته می‎شوند تا مالیات مشخصی را بر اساس قرارداد بپردازند. و از همین مورد است آنچه مأمورین مالیات از ده یک اموال تجار اهل ذمه که برای تجارت تردد می‎کنند می‎گیرند و نیز آنچه از اهل حرب که برای تجارت به کشورهای اسلامی مسافرت می‎کنند گرفته می‎شود.

همه اینها از فئ است و همه مسلمانان چه غنی و چه فقیر را در بر می‎گیرد، پس حقوق سپاهیان و رزق و روزی نوباوگان [ذوی القربی ] و هر چه را امام برای حسن نظر به اسلام و اهل آن به نیابت از مردم با این اموال انجام دهد در بر می‎گیرد.

و اما خمس، پس خمس غنایم اهل حرب است؛ و اما گنج های معمولی و آنچه از