صفحه ۶۲

خاطر کثرت فتوحات اسلامی در آن زمانها غنایم و صفایا و خراج و جزیه ها بوده است، و آنان نیز در گرفتن و مصرف آنها استبداد به خرج می‎دادند و طبق خواستها و هوسهای خودشان به صورتی که می‎خواستند به مصرف می‎رساندند.

و اما زکات ها و نیز خمس ها شاید نسبت به آنها بسیار کم بوده، و معمولا زکات ها در جهت فقراء و امور خیریه و مانند آن مصرف می‎شده است.

برخی روایات درباره فئ

در هر صورت ما در اینجا برخی روایات را که واژه فئ در آنها آمده و مصارف آن را مشخص نموده، برای کامل شدن بحث یادآور می‎شویم. این روایات را به سه دسته می‎توان تقسیم نمود.

دسته نخست: روایاتی که در آن فئ در برابر غنیمت که با زور گرفته شده قرار دارد.

1 - شیخ به سند خود از عبدالله بن سنان از امام صادق (ع) درباره غنیمت روایت کرده است که گفت: "خمس آن جدا می‎شود و مابقی بین کسانی که برای آن جنگیده اند و کارگردان آن بوده اند تقسیم می‎شود. و اما فئ و انفال ویژه پیامبر خداست."بحارالانوار 90 / 47 (چاپ دیگر 93 / 47)، کتاب القران. ابتدای این روایت در وسائل 6 / 370، باب 1 از ابواب انفال، حدیث 19 آمده است. مانند این روایت از عیاشی از ابن سنان نقل شده است.نهج البلاغه، فیض / 1217؛ لح / 523، حکمت 270. ممکن است در این روایت که انفال عطف بر فئ شده است عطف تفسیری و توضیحی باشد، و به همین جهت به هر دو ضمیر مفرد باز گردانده شده است.

2 - موثقه محمد بن مسلم از امام صادق (ع) که از آن حضرت شنیده بود که می‎فرمود:

ناوبری کتاب