آیت‌الله منتظری

و ممکن است بر آنچه ما یادآور شدیم نیز به صحیحه عبدالله بن سنان استدلال شود که گفت شنید م که امام صادق (ع) می‎فرمود: "خمس تنها در خصوص غنایم است"ما حق الامام فی اموال الناس ؟ قال الفئ والانفال والخمس. و کل ما دخل منه فئ او انفال او خمس او غنیمة فان لهم خمسه فان الله یقول و اعلموا انماغنمتم من شئ فان لله خمسه و للرسول ولذی القربی والیتامی و المساکین. و کل شئ فی الدنیا فان لهم فیه نصیبا، فمن وصلهم بشئ فما یدعون له لاممایأخذون منه. (وسائل 6 / 373، ابواب انفال، باب 1، حدیث 33) . در تفسیر عیاشی آمده است:"فمن وصلهم بشئ ممایدعون له اکثر مما یأخذون منه." (تفسیر عیاشی 2 / 62) . در هردو عبارت ابهام وجود دارد، محتمل است عبارت تفسیر صحیح باشد و "مما" غلط است و صحیح آن "فما" باشد. بدین صورت که موضوع بحث در اینجا خصوص اموالی است که از کفار به مسلمانان می‎رسد؛ پس حصر اضافی است، یعنی از اموال کفار که به دست مسلمانها می‎رسد فقط آنچه غنیمت است خمس دارد.

مطلب چهارم: فئ چیست و مقصود از آن در زبان شارع کدام است ؟

1 - راغب در مفردات گوید: "فئ بازگشت به حالت نیکی است که پیش از آن بوده است. خداوند متعال می‎فرماید: (حتی یفئ الی امرالله) ، (فان فاءت) و (فان فاؤوا) . و از همین مورد است "فاء الظل" سایه برگشت. و فئ گفته نمی شود مگر برای آن بخش از سایه که بازمی گردد. می‎فرماید:"یتفیؤ ظلاله"

سایه هایش بازمی گردد. و به غنیمتی که بدون مشقت و سختی به دست آمده فئ گفته می‎شود. خداوند متعال می‎فرماید (ما افاء الله علی رسوله) آنچه خدا - بدون جنگ - به پیامبرش بازگردانید. (مما افاء الله علیک) آنچه خدا به تو بازگردانید.ر.ک . وسائل 6 / 356، ابواب قسمة الخمس، باب 1، حدیث 3.

2 - در نهایه آمده است: "واژه فئ در حدیث با صیغه های مختلف زیاد آمده است. و آن چیزی است از اموال کفار که بدون جنگ و پیکار در دست مسلمانان قرار می‎گیرد. و اصل فئ به معنی رجوع است. گفته می‎شود:"فاء یفئ فئة و فیوء" گویا این اموال در