که در اینجا مقصود اموال امام است به عنوان امام نه اموال شخص وی، زیرا روشن است که امام صادق (ع) مثلا همان گونه که تکلیف نماز متوجه آن حضرت است تکلیف زکات هم متوجه اوست زمانی که دارایی های شخصی اش به حد نصاب برسد، و گواه این نکته همین جمله ای است که امام فرمود:"مگر ندانسته ای که دنیا و آخرت از آن امام است" زیرا این دو مال امام [معصوم ] است به عنوان اینکه امام است نه اموال شخصی او.
اگر گفته شود: بر پایه ادله، معادن نیز از انفال است ولی با این حال بدان خمس تعلق میگیرد، در جواب گفته میشود: بلی خمس به معادن تعلق میگیرد ولی پس از آنکه امام آن را به اشخاص واگذار کرده است، و در حقیقت خمس به منزله حق بهره برداری است و لذا اگر همان معدن را دولت اسلامی استخراج کند دیگر خمس بدان تعلق نمی گیرد؛ و در اینجا نکته ای است شایان تأمل.
اگر گفته شود: آنچه شما گفتید که در فئ و انفال و دیگر اموال عمومی خمس نیست اگر چه موافق با اعتبار است ولی با آنچه عیاشی از زراره و محمد بن مسلم و ابوبصیر روایت کرده اند که به آن حضرت گفتند حق امام در اموال مردم چیست ؟ فرمود: فئ و انفال و خمس، و هر چه در آن چیزی از فئ و انفال و خمس و غنیمت باشد خمس آن از آنان است، همانا خداوند فرمود: (بدانید که از هر چیز غنیمت بردید همانا برای خدا و برای پیامبر و برای نزدیکان و یتیمان و بینوایان خمس آن است،) و هر چیزی که در دنیاست بهره ای برای آنان است؛ پس هر که چیزی از این اموال را به آنان برساند، آنچه برای خودش میماند بیشتر از آن چیزی است که آنان از او میگیرند.
در وسائل نیز روایتی به همین مضمون آمده است.جوامع الفقهیة / 241 (چاپ دیگر / 205). در زمان سابق شغل زنبورداری مرسوم نبوده، زنبورهای عسل در شکاف کوهها و تنه درختان زندگی میکرده اند و درنتیجه عسل جزء انفال بوده که صاحب مشخصی نداشته است. (الف - م، جلسه 403 درس) .
.jpg)
