صفحه ۴۶۷

در مصر و دجله و فرات (در عراق) و آنچه از اینها آبیاری شود از ماست و آنچه از ماست از شیعیان ماست، و برای دشمنان ما از آن چیزی نیست مگر آنکه غصب کرده باشند. و ولی ما در توسعه است از آنچه در مابین این و آن یعنی زمین و آسمان است.

آنگاه این آیه را تلاوت فرمود: (قل هی للذین آمنوا فی الحیاة الدنیا) که در این دنیا از آنان غصب می‎شود و در قیامت ویژه آنان است، بدون آنکه غصب شود.وسائل ‏382/6، ابواب انفال، باب 4، حدیث 12.

و سند این روایت ضعیف است مگر آنکه گفته شود: گفتار کلینی در مقدمه کتاب کافی که می‎گوید: "این کتاب ما مشتمل بر آثار صحیح از صادقین (ع) و سنن قائمه ای هست که بدان عمل می‎شود."وسائل ‏367/6، ابواب انفال، باب 1، حدیث 8. کمتر از توثیق افرادی مانند ابن فضال و ابن عقده نیست. و در این نکته ای است شایان توجه.

و اینکه در روایت دجله و فرات آمده گواه بر این است که هم زمینهای انفال و هم زمینهای خراج مورد نظر بوده است زیرا عمده زمینهای عراق با جنگ گشوده شده [که جزو اراضی خراج می‎باشد] و اینکه رودها برشمرده شده از این روست که قیمت زمینها به آب آنها بوده. و بعید نیست که زمین و آنچه در آن است برای غیر شیعه حلال نشده باشد، زیرا زمینها و آبها و آنچه خدا از آنها می‎رویاند اموال عمومی است که خدا برای مردم آفریده است، و هدف از آفرینش شناخت خدا و عبادت او از راه حق است، پس تصرف اهل باطل در آن بر خلاف هدفی است که از آفرینش انتظار می‎رود.

ناوبری کتاب