بوده است، و دریا نیز که به نظر ما از انفال است، پس فایده های آن نیز برای امام است، پس استفاده حکم زمینهایی که با جنگ گشوده شده از این صحیحه و حکم به تحلیل آن بدون آنکه خراج و مالیات بپردازند مشکل است.
2 - در اینجا صحیحه دیگری از عمر بن یزید در خصوص زمینهای مخروبه است که گفت: شنیدم مردی از اهل کوهستان از امام صادق (ع) درباره مردی میپرسید که زمین مواتی را که صاحبان آن رهایش کرده بودند آباد کرده و نهرهای آن را لایرویی کرده و در آن ساختمان ساخته و در آن نخل و درخت کاشته، گفت: امام صادق (ع) فرمود: امیرالمؤمنین (ع) میفرمود: از مؤمنان کسی که زمینی را احیا کند از آن اوست و باید مالیات آن را در حال غیبت به امام بپردازد و چون قائم (ع) ظهور کرد خود را آماده کند که آن را از وی بستاند.عن عمر بن یزید قال: رأیت مسمعا بالمدینة و قد حمل... فقال (ع): أو ما لنا من الارض و ما اخرج الله منها الا الخمس ؟ یا اباسیار، ان الارض کلها لنا، فما اخرج الله منها من شئ فهو لنا. فقلت له: و انا احمل الیک المال کله ؟ فقال: یا اباسیار، قد طیبناه لک و احللناک منه فضم الیک مالک . و کل ما فی ایدی شیعتنا من الارض فهم فیه محللون حتی یقوم قائمنا فیجبیهم طسق ما کان فی ایدیهم ویترک الارض فی ایدیهم. و اما ما کان فی ایدی غیرهم فان کسبهم من الارض حرام علیهم حتی یقوم قائمنا، فیأخذ الارض من أیدیهم و یخرجهم صغرة . (کافی 408/1، کتاب الحجة، باب ان الارض کلها للامام (ع)، حدیث 3).
ظاهر این روایت این است که زمین خراب که از انفال است تصرف آن حلال شمرده شده، و نیز آشکار میشود که تحلیل منافاتی با پرداخت اجاره بها ندارد، و لازمه آن و لازمه جواز اخذ آن از وی عدم ملکیت رقبه زمین با احیاء است، و شاید مقصود از امام در اینجا مطلق امام عادل است نه خصوص امام معصوم (ع).
3 - کلینی به سند خود از یونس بن ظبیان یا معلی بن خنیس آورده است که گفت: به امام صادق (ع) عرض کردم از این زمین چه چیزی برای شماست ؟ آن حضرت تبسم کرد و فرمود: خداوند متعال جبرئیل را فرستاد و به وی فرمود در زمین هشت نهر پدید آورد که از آن جمله است دو رود سیحون و جیحون و آن رودی است که در بلخ است، و رود خشوع که رود شاش (در سمرقند) است و مهران که در هند است، و نیل
.jpg)
